Trải qua 80 năm xây dựng và phát triển, ngành Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã đồng hành cùng chặng đường vẻ vang của dân tộc, góp phần quan trọng trong sự nghiệp dựng nước, giữ nước, đổi mới và hội nhập quốc tế.

Văn hóa – nền tảng tinh thần, sức mạnh nội sinh của dân tộc

Trong suốt chặng đường lịch sử, ngành Văn hóa đã không ngừng lớn mạnh, thực hiện sứ mệnh cao cả: bồi đắp sức mạnh tinh thần, nuôi dưỡng tâm hồn, khơi dậy khát vọng vươn lên của con người Việt Nam. Các thế hệ cán bộ, nghệ sĩ, trí thức đã nỗ lực gìn giữ, phát huy giá trị văn hóa truyền thống, đồng thời sáng tạo nên những tác phẩm, công trình có giá trị tư tưởng, nghệ thuật sâu sắc, góp phần cổ vũ toàn dân trong các cuộc kháng chiến giải phóng dân tộc và công cuộc đổi mới, hội nhập ngày nay.

Những năm gần đây, thực hiện các nghị quyết quan trọng của Đảng về xây dựng và phát triển văn hóa, con người Việt Nam, ngành Văn hóa đã chú trọng định hình hệ giá trị quốc gia, hệ giá trị văn hóa, chuẩn mực con người và hệ giá trị gia đình Việt Nam trong thời kỳ mới. Đây chính là trụ cột tinh thần để con người Việt Nam tự tin, tự chủ, tự lực, tự cường trong bối cảnh toàn cầu hóa.

Ngành Văn hóa hiện quản lý hơn 40.000 di tích lịch sử – văn hóa, trong đó có 128 di tích quốc gia đặc biệt và 3.688 di tích cấp quốc gia. Việt Nam đã có 9 di sản văn hóa và thiên nhiên thế giới được UNESCO công nhận, cùng với đó là 15 di sản phi vật thể như Nhã nhạc cung đình Huế, Ca trù, Quan họ, Tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ, Thực hành Then…

Qua những năm tháng lịch sử, đội ngũ trí thức, văn nghệ sĩ, cán bộ ngành đã sáng tạo nên hàng ngàn tác phẩm văn học nghệ thuật có giá trị, góp phần cổ vũ nhân dân trong kháng chiến và công cuộc đổi mới. Những năm gần đây, việc xác định và triển khai hệ giá trị quốc gia, hệ giá trị văn hóa, chuẩn mực con người Việt Nam và hệ giá trị gia đình đã được đẩy mạnh, trở thành nền tảng định hình nhân cách, nuôi dưỡng tâm hồn, khơi dậy khát vọng vươn lên trong bối cảnh hội nhập quốc tế sâu rộng.

 Kỷ niệm 80 năm ra đời Đề cương về Văn hóa Việt Nam (Ảnh: Báo điện tử Chính phủ)

Thể dục thể thao – khẳng định tầm vóc, khát vọng Việt Nam

Từ phong trào “Toàn dân rèn luyện thân thể theo gương Bác Hồ vĩ đại”, thể dục thể thao Việt Nam ngày nay đã đạt được những bước tiến mạnh mẽ. Nhiều thế hệ vận động viên đã ghi dấu ấn ở đấu trường khu vực và quốc tế, đưa thể thao Việt Nam vươn tầm châu lục.

Thực hiện Kết luận số 70-KL/TW của Bộ Chính trị, ngành Thể thao đang triển khai Chiến lược phát triển đến 2030, tầm nhìn 2045, hướng tới xây dựng thế hệ công dân khỏe mạnh, phát triển hài hòa thể chất và tinh thần. Mục tiêu trước mắt là chuẩn bị lực lượng vận động viên trọng điểm cho các kỳ ASIAD, Olympic và SEA Games; song song với đó, thúc đẩy phong trào thể thao quần chúng rộng khắp, hình thành mạng lưới câu lạc bộ, sân bãi đa dạng, hiện đại.

Hiện nay, 34% dân số tham gia tập luyện thể thao thường xuyên, trên 20% số hộ gia đình đạt tiêu chuẩn thể thao.Trên đấu trường quốc tế, thể thao Việt Nam gặt hái nhiều thành công: tại SEA Games 32 (Campuchia), đoàn thể thao Việt Nam giành 136 HCV, 105 HCB và 118 HCĐ, dẫn đầu toàn đoàn; lần đầu tiên lọt top 3 châu Á tại ASIAD 2018; và đặc biệt, vận động viên Việt Nam đã ghi dấu tại Olympic Tokyo 2016 với tấm HCV bắn súng của Hoàng Xuân Vinh – cột mốc lịch sử.

Mục tiêu của ngành là tiếp tục phát triển thể thao thành tích cao song song với thể thao quần chúng, chuẩn bị lực lượng cho Olympic Paris, ASIAD 2026 và các kỳ SEA Games sắp tới.

 Nhiều hoạt động của Bộ Văn hóa thể thao và Du lịch đã được diễn ra (Ảnh cắt từ clip do Trung tâm Điện ảnh văn hóa, TT&DL Việt Nam thực hiện)

Du lịch – ngành kinh tế mũi nhọn giàu bản sắc

Nếu văn hóa là nền tảng tinh thần, thì du lịch chính là “cầu nối” đưa văn hóa Việt Nam lan tỏa với thế giới. Thực hiện Nghị quyết 08-NQ/TW, ngành Du lịch đã và đang khẳng định vị thế là một trong những ngành kinh tế mũi nhọn của đất nước.

Năm 2019, trước đại dịch COVID-19, Việt Nam đón hơn 18 triệu lượt khách quốc tế, phục vụ 85 triệu lượt khách nội địa, tổng thu đạt khoảng 720.000 tỷ đồng. Sau đại dịch, ngành đã phục hồi mạnh mẽ: năm 2023, Việt Nam đón hơn 12,6 triệu lượt khách quốc tế (vượt kế hoạch), cùng 108 triệu lượt khách nội địa, tổng thu từ du lịch đạt 678.000 tỷ đồng.

Việt Nam nhiều năm liên tiếp được vinh danh là “Điểm đến hàng đầu châu Á” tại Giải thưởng Du lịch thế giới (World Travel Awards). Các điểm đến nổi bật như Vịnh Hạ Long, Quần thể Tràng An, Phố cổ Hội An… tiếp tục được du khách quốc tế đánh giá cao.

Trong những năm gần đây, Việt Nam liên tiếp được vinh danh tại các giải thưởng du lịch quốc tế uy tín, nhiều điểm đến được bạn bè quốc tế đánh giá cao về vẻ đẹp thiên nhiên và chiều sâu văn hóa. Ngành Du lịch đang tập trung chuyển đổi mạnh mẽ theo hướng chuyển đổi số, chuyển đổi xanh, phát triển du lịch thông minh, với sản phẩm đặc sắc gắn với bản sắc văn hóa dân tộc. Tầm nhìn xa hơn là xây dựng thương hiệu “Việt Nam – điểm đến của hòa bình, thân thiện, khác biệt”.

Trong giai đoạn mới, ngành Du lịch đặt trọng tâm vào chuyển đổi số, phát triển du lịch xanh và thông minh, với các sản phẩm đặc sắc gắn với văn hóa, cộng đồng và thiên nhiên, hướng tới mục tiêu đến năm 2030, Việt Nam thuộc nhóm quốc gia có ngành Du lịch phát triển hàng đầu khu vực.

 Ngày hội văn hóa, thể thao và du lịch các dân tộc vùng Tây Bắc lần thứ XIV tại Sơn La năm 2019. Ảnh: Báo Nhân Dân

Báo chí, xuất bản – tiếng nói của Đảng, diễn đàn của nhân dân

Trong kỷ nguyên số, báo chí – truyền thông tiếp tục phát huy vai trò định hướng dư luận xã hội, bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đồng thời phản ánh chân thực đời sống xã hội, tạo sự đồng thuận, niềm tin trong nhân dân.

Cả nước hiện có hơn 800 cơ quan báo chí, trong đó có 127 báo in, 670 tạp chí và 72 đài phát thanh – truyền hình; cùng với đó là hàng nghìn trang thông tin điện tử, nền tảng truyền thông số. Báo chí Việt Nam ngày càng khẳng định vai trò quan trọng trong định hướng dư luận, bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, phản ánh đời sống xã hội, tạo sự đồng thuận trong nhân dân.

Cùng với báo chí, công tác xuất bản đã có nhiều đổi mới: hoàn thiện thể chế, phát triển xuất bản điện tử, tổ chức các hội sách, giải thưởng sách quốc gia, lan tỏa phong trào đọc sách trong cộng đồng. Sách trở thành phương tiện nuôi dưỡng tri thức, bồi đắp văn hóa đọc, góp phần xây dựng xã hội học tập trong kỷ nguyên mới.

Trong lĩnh vực xuất bản, mỗi năm có trên 30.000 đầu sách với khoảng 400 triệu bản in được phát hành. Việt Nam đã tổ chức Hội sách quốc gia, Giải thưởng Sách quốc gia, đẩy mạnh phát triển xuất bản điện tử, lan tỏa văn hóa đọc trong cộng đồng. Đây là bước đi quan trọng trong xây dựng xã hội học tập, đáp ứng yêu cầu chuyển đổi số và hội nhập quốc tế.

 Đầu tư hơn 122.000 tỷ cho phát triển văn hóa giai đoạn 2025-2035. (Ảnh: Báo điện tử Chính phủ)

Công nghiệp văn hóa – động lực phát triển mới

Một điểm nhấn quan trọng của ngành trong giai đoạn hiện nay là phát triển các ngành công nghiệp văn hóa, tạo ra động lực tăng trưởng mới cho kinh tế đất nước. Việc ứng dụng công nghệ số, khai thác tài sản trí tuệ, bảo hộ quyền tác giả… đang mở ra cơ hội lớn để Việt Nam khẳng định vị thế trong lĩnh vực công nghiệp sáng tạo toàn cầu.

Công nghiệp văn hóa được xác định là một trong những hướng đi đột phá. Hiện nay, 12 lĩnh vực công nghiệp văn hóa đã hình thành và phát triển, đóng góp khoảng 3,5% GDP mỗi năm, trong đó điện ảnh, quảng cáo, mỹ thuật, thời trang, trò chơi điện tử… ngày càng mở rộng thị trường.

Chương trình số hóa Di sản văn hóa Việt Nam giai đoạn 2021 – 2030 đang được triển khai, với mục tiêu đến năm 2030 số hóa toàn bộ di sản văn hóa vật thể, phi vật thể, bảo tàng, thư viện, trung tâm lưu trữ. Đây là bước tiến quan trọng, đưa kho tàng văn hóa dân tộc đến gần hơn với công chúng toàn cầu, nâng cao “sức mạnh mềm” của Việt Nam.

Những giải pháp cho chặng đường mới

Để tiếp tục phát triển mạnh mẽ trong thời gian tới, ngành Văn hóa, Thể thao và Du lịch đề ra những giải pháp trọng tâm:

Nâng cao nhận thức, trách nhiệm của toàn xã hội về vai trò của văn hóa; gắn phát triển văn hóa với phát triển kinh tế – xã hội, xây dựng con người Việt Nam hiện đại nhưng giàu bản sắc.

Hoàn thiện thể chế, chính sách theo hướng đồng bộ, minh bạch, khơi thông nguồn lực, nhất là trên môi trường số.

Xây dựng, nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, thu hút nhân tài trong lĩnh vực văn hóa, nghệ thuật, thể thao, truyền thông, xuất bản.

Đầu tư hạ tầng và thúc đẩy chuyển đổi số, hình thành hệ thống thiết chế văn hóa – thể thao – du lịch đồng bộ từ trung ương đến cơ sở.

Phát huy sức mạnh đại đoàn kết dân tộc, khơi dậy khát vọng cống hiến của đội ngũ trí thức, văn nghệ sĩ, nghệ nhân, vận động viên, doanh nghiệp du lịch và toàn thể nhân dân.

 Tiếp tục đẩy mạnh truyền thông về văn hóa, thể thao và du lịch nhằm thực hiện thắng lợi các nhiệm vụ chính trị trọng tâm, xây dựng phát triển văn hóa, thể thao và du lịch, tích cực góp phần cùng cả nước hoàn thành các mục tiêu, nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội năm 2024 (Ảnh: Báo điện tử Chính phủ)

Khát vọng cống hiến trong kỷ nguyên mới

Kỷ niệm 80 năm Ngày truyền thống, ngành Văn hóa, Thể thao và Du lịch tự hào nhìn lại chặng đường đã qua với biết bao nỗ lực, sáng tạo và cống hiến. Từ nền móng do Bác Hồ và Đảng ta đặt nền tảng, qua 8 thập kỷ, ngành đã tạo dựng nhiều thành tựu quan trọng, đóng góp trực tiếp vào sự phát triển của đất nước.

Song chặng đường phía trước còn nhiều cơ hội, thách thức. Trong bối cảnh toàn cầu hóa, cách mạng công nghiệp lần thứ tư, biến đổi khí hậu và dịch chuyển văn hóa thế giới, đòi hỏi ngành Văn hóa phải tiếp tục đổi mới tư duy, hành động quyết liệt, khát vọng cống hiến mạnh mẽ hơn nữa.

Bộ VHTTDL cho biết, tám mươi năm xây dựng và phát triển của Ngành Văn hóa - tuy chưa dài so với bề dày hàng ngàn năm truyền thống lịch sử, văn hóa của dân tộc - nhưng đã ghi dấu một bước tiến vượt bậc, toàn diện và thành công nhất trong sự nghiệp dựng nước và giữ nước của nhân dân ta. Một chặng đường mới đang rộng mở. Mùa thu mới mang theo niềm tin, hy vọng và khát vọng vươn lên, thôi thúc những người làm công tác văn hóa trên cả nước tiếp tục sáng tạo, đổi mới và cống hiến không ngừng. Hơn lúc nào hết, chúng ta cần phát huy tinh thần đoàn kết, tự tin đổi mới tư duy và hành động quyết liệt và khát vọng cống hiến phải lớn lao hơn nữa. Chỉ khi đó, chúng ta mới có thể tạo nên những dòng nước trong lành, bồi đắp cho sức mạnh nội sinh của dân tộc - để văn hóa Việt Nam mãi trường tồn với thời gian, và ngày càng phát triển rực rỡ trong kỷ nguyên mới.